Bu iletide, GSM baz istasyonu ve
olası sağlık etkileri konusunda güncel bilgiler sunulmaktadır. Öncelikle
belirtmek gerekir ki bilimsel verilerde GSM baz istasyonlarının insan sağlığı
üzerinde olumsuz etkileri olduğuna ilişkin net bilgiler bulunmamaktadır. Bu
bakımdan konuya ilişkin yeni gelişmeler ve bilgiler ortaya çıktıkça, bu broşür
güncellenerek yeniden sunulacaktır. 1990’lı yıllardan itibaren toplumumuzda
kullanımı hızla yaygınlaşan cep telefonu, kısa zamanda hayatın bir parçası
olmuş ve ülkemizdeki abone sayısı 2009 yılı haziran ayı itibariyle yaklaşık
63,5 milyona, baz istasyonu sayısı ise 38 bine ulaşmıştır.
 |
| "Baz istasyonları ve insan yaşam alanları" |
İyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmayan ışınım
Cep telefonu haberleşmesinde de
kullanılan elektromanyetik (EM) dalga veya ışınım, enerjinin bir ortamda dalga
veya tanecik halinde yayılması olarak tanımlanmaktadır. Dünyamıza hayat veren
güneş, enerjisini EM ışınım şeklinde göndermektedir. Haberleşme; radyo frekans
(RF) dalgalar kullanılarak gerçekleştirilmektedir. RF dalgaları ise EM dalgaların
haberleşmede kullanılan kısmıdır.
Elektromanyetik ışınım (enerji
yayınımı), iyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmayan ışınım olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır. İyonlaştırıcı ışıma (nükleer radyasyon gibi), yüksek enerjili
parçacıkların yol açtığı, iyonlaştırıcı yani atomlardan elektron koparan ışınım
türüdür. Radyoaktif radyasyon etkileri oluşturup, ölümcül veya kalıcı etki
bırakabilir. Haberleşmede kullanılan EM ışıma ise iyonlaştırmaya ışıma olarak
da bilinir ve maddeleri iyonlaştıracak kadar enerjiye sahip değildir. Baz
istasyonları ve cep telefonları iyonlaştırıcı olmayan ışınım yaymakta olup
nükleer ve radyolojik cihazlardan yayılan ve iyonlaştırıcı özelliği bulunan
radyo-aktif radyasyonla çoğunlukla karıştırılmaktadır.
İyonlaştırıcı ışınım olarak kabul
edilen parçacık hareketlerinin frekansları, baz istasyonlarının çalışma
frekansından çok daha yüksektir. Bunlardan X ışını Y (gama) ışını ile a (alfa)
ve b (beta) parçacıkları, iyonlaştırıcı ışınım sınıfına girmektedir. Bunlar,
küçük dalga boylu ve yüksek frekanslı ışınımlar olup, maddenin yapısında yol
açtığı değişiklikler sonucu canlı dokulara ve DNA’ya zarar verebilirler. Ancak,
iyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik ışınımın etkisi, nükleer radyasyon
kapsamında değildir.
İyonlaştırıcı olmayan ışınım kaynakları,
baz istasyonlarının yanı sıra Radyo-TV vericileri, telsiz radar, uydu
istasyonları, evlerde kullanılan elektrikli alet ve cihazlar, tıbbi tanı ve
tedavide kullanılan aletler ile sanayide kullanılan bazı cihazlar, vb.dir.
Baz istasyonu ve hücresel sistem
Baz istasyonları, cep telefonu
iletişimi için gerekli radyo bağlantısını sağlayan temel radyo bağlantısını
sağlayan temel radyo verici ve alıcılardır. Bunlar, televizyon ve radyo
yayınındaki kullanıma benzer şekilde radyo işaretleri kullanan, bir direk veya
bina üzerinde kurulan antenlere sahiptir. Bu antenlerin yaydığı işaretlerin
erişebildiği alana, kapsama alanı içindeki çağrılarını antenlerin yaydığı veya
aldığı EM dalga vasıtasıyla birbirlerine iletirler. Hücresel haberleşme sisteminde;
tüm kapsama alanı hücre denilen küçük fiziksel alanlara bölünür. Her bir
hücrede haberleşmeyi sağlayan baz istasyonu bulunur. GSM haberleşme sisteminde
baz istasyonundan başka birimler de vardır.
Belirli bir bölgeyi kapsamak için
baz istasyonlarında yönlü anten kullanılır. Şekilde yönlü antenin EM enerji
yayınım şekli verilmiştir. Bir bölgede cep telefonu kullanıcı sayısı arttıkça
mevcut baz istasyonlarının gücü düşürülerek baz istasyon sayısının artırılması
teknik açıdan gereklidir.
Değerlendirme ve bilimsel araştırmalar
EM ışınımın etkisi ısıl etki ve
ısıl olmayan etki olarak ikiye ayrılmaktadır. Isı etki; iletkenliğe bağlı
olarak insanlarda ve diğer canlılarda vücudun, cansızlarda iş yapının
ısınmasına neden olmaktadır. Mikrodalga fırınlarında yiyecekler RF enerjisi ile
aynı şekilde ısıtılır. Mikrodalga fırınlardaki güç haberleşmede kullanılan
yaklaşık 1000 W, GSM haberleşme sisteminde iş insanlara ulaşan RF gücü yaklaşık
0,001 W civarındadır.
Işıl etki bilimsel olarak
doğrulandığı için EM ışınımı büyüklüğü konusunda sınırlamalar getirilmiştir.
Gene halk sağlığı için insanların maruz kalabileceği elektromanyetik ışınımın
sınır değeri ICNIRP (uluslar arası iyonlaştırıcı olmayan ışınımdan korunma
komisyonu tarafından 900 MHZ GSM frekansında elektrik alan şiddetinin E (V/m)
2100 MHZ için (3G – üçüncü nesil ) V/m olarak belirlenmiştir.
Bilgi teknolojileri ve iletişim
kurumu (BTK) “elektronik haberleşme
cihazlarına güvenlik sertifikası düzenlenmesine ilişkin yönetmelik ile Türkiye’deki
sınır değerleri 2001 yılından beri belirlemektedir. Buna göre baz
istasyonlarından yayılan EM alan seviyesinin, uluslar arası kılavuzlarda
(ICNIRP belirtilen elektrik alan seviyelerinden cihaz başına 4 kat daha düşük
olmasını şart koşmaktır. Ülkemizde kurulan baz istasyonları ve diğer veriler bu
yönetmelikteki usul ve esaslara uymak zorundadadır.
